
Bruksizmi: Çfarë është dhe si trajtohet?

Infeksionet nga meningokoku tek fëmijët
Çfarë është halitoza?
Halitoza është një term mjekësor me origjinë nga latinishtja “halitus” (frymë) dhe greqishtja “osis” (sëmundje). Ajo i referohet një ere të pakëndshme ose të keqe që vjen nga goja. Era e keqe e gojës zakonisht është pasojë e sëmundjeve të gojës, por mund të shkaktohet edhe nga sëmundje të organeve të tjera.
Halitoza klasifikohet në pseudo-halitozë, halitofobi, halitozë fiziologjike dhe halitozë patologjike.
Njerëzit shpesh nuk janë në gjendje të ndiejnë erën e gojës së tyre. Në rastet kur era e keqe raportohet vetëm nga personi, por nuk ndihet nga të tjerët dhe nuk mund të evidentohet objektivisht, kemi të bëjmë me pseudo-halitozë.
Halitofobia është frika se fryma mund të perceptohet si e pakëndshme nga të tjerët. Në këto raste, pacientët shpesh referohen te një psikolog ose psikiatër.
Halitoza fiziologjike është era tipike që vjen nga goja në mëngjes, pas zgjimit nga gjumi. Kjo gjendje është kalimtare dhe shkaktohet nga ulja e prodhimit të pështymës gjatë natës. Gjithashtu, një erë e keqe e përkohshme mund të shkaktohet nga konsumimi i ushqimeve si hudhra, qepa, alkooli, duhani, etj. Në këto raste, aroma e pakëndshme mund të zgjasë disa orë.
Më poshtë do të flitet për halitozën patologjike, e cila është e zgjatur në kohë dhe kërkon trajtim.
Shkaqet e halitozës
Në shumicën e rasteve (85%-90%), burimi i erës së keqe është goja. Disa lloje bakteresh në gojë prodhojnë substanca aromatike me përmbajtje sulfuri.
Sëmundjet orale që mund të shkaktojnë erë të keqe përfshijnë:
- Prishjen e dhëmbëve
- Infeksionet e mishrave dhe të strukturave që mbajnë dhëmbin të fiksuar në kockë
- Infeksionin e kockës pas heqjes së një dhëmbi
- Nekrozën e kockës, e cila mund të shkaktohet nga disa medikamente
- Kandidozën orale (infeksion nga myku)
- Kancerin e gojës
Përveç sëmundjeve të gojës, halitoza mund të shkaktohet edhe nga protezat dentare, veçanërisht ato fikse ose provizore që nuk janë të pastruara mirë.
Një nga shkaqet më të zakonshme të halitozës janë sëmundjet e mishrave të dhëmbëve. Kur mishrat e dhëmbëve janë të shëndetshëm dhe higjiena orale është e mirë, atëherë shkaku kryesor i halitozës është shtresa bakteriale e mbetur në gjuhë.
Goja e thatë është një tjetër faktor që mund të shkaktojë halitozë. Pështyma ndihmon në pastrimin e gojës dhe përmban substanca që luftojnë bakteret. Një mungesë e pështymës favorizon rritjen e mikrobeve dhe depozitimin e tyre në sipërfaqet e dhëmbëve dhe mukozave orale.
Shkaqet e gojës së thatë përfshijnë:
- Sëmundja e Sjogren
- Diabeti
- Trajtimi me rrezatim
- Përdorimi i disa medikamenteve
- Frymëmarrja me gojë
Burime të tjera të halitozës përfshijnë probleme të sistemit respirator dhe gastrointestinal:
- Sistemi respirator: hunda, sinuset, gryka, bajamet dhe mushkëritë mund të jenë burim i erës së keqe.
- Sistemi gastrointestinal: refluksi gastroezofageal dhe çrregullime të tjera të traktit tretës mund të ndikojnë në halitozë. Nuk është e qartë lidhja e drejtpërdrejtë me infeksionet nga Helicobacter pylori (H. pylori).
- Sëmundjet metabolike: diabeti, sëmundjet e veshkave dhe të mëlçisë mund të jenë shkaktarë të halitozës.
Kush preket nga halitoza?
Halitoza është një gjendje e zakonshme, por nuk dihet saktësisht shkalla e përhapjes së saj në popullatë. Frekuenca varion nga 6% deri në 50% të popullsisë. Mesatarisht, rreth 30% ose 1 në 3 persona vuajnë nga kjo gjendje.
Halitoza prek të gjitha moshat, por është më e zakonshme tek të moshuarit, si për nga numri i rasteve ashtu edhe për nga intensiteti i erës së keqe.
Menaxhimi i halitozës
Trajtimi bëhet në varësi të shkakut të halitozës, prandaj një diagnozë e saktë është thelbësore për menaxhimin efektiv të saj.
Halitoza është një nga arsyet më të zakonshme të vizitave te dentisti. Trajtimi i sëmundjeve të gojës dhe riparimi ose zëvendësimi i protezave të papërshtatshme ndihmon në eliminimin e halitozës.
Nëse shkaku kryesor është bakteret në gjuhë, pastrimi i saj është shumë i rëndësishëm për kontrollin e halitozës.
Trajtimi i gojës së thatë mund të përfshijë:
- Hidratim të shpeshtë (pirja e ujit)
- Përdorimin e medikamenteve që stimulojnë prodhimin e pështymës
- Produkte që zëvendësojnë pështymën
Çamçakëzi dhe shpëlarësit e gojës nuk trajtojnë erën e keqe, por vetëm e maskojnë atë përkohësisht.
Nëse pas një ekzaminimi të detajuar të dhëmbëve dhe gojës dentisti nuk arrin të identifikojë shkakun e halitozës, atëherë pacienti mund të referohet te një mjek i përgjithshëm ose specialist për vlerësime të mëtejshme.
Fjalë kyçe: halitoza, bakteret, goja e thatë