
Otiti te Fëmijët (Infeksioni i veshit)

Fizioterapia në Osteoporozë
Kjo është një pyetje shumë e rëndësishme dhe me shumë dimensione. Përgjigjja e shkurtër është: JO! Inteligjenca artificiale (IA) nuk mund të zëvendësojë plotësisht mjekun. Por ajo mund të ndihmojë fuqishëm mjekun në vendimmarrje, diagnozë dhe trajtim. Ja pse mjeku mbetet i pazëvendësueshëm:
- Empatia dhe komunikimi njerëzor: Mjekët kuptojnë emocionet, shqetësimet dhe historinë personale të pacientit – diçka që IA nuk e arrin në të njëjtën mënyrë.
- Gjykimi klinik kompleks: Mjekët marrin parasysh shumë faktorë të ndërlidhur që shkojnë përtej të dhënave. Ata “lexojnë” gjuhën e trupit, tonin e zërit dhe shenja subtile që një sistem nuk i njeh lehtë.
- Përgjegjësia mjekësore: Vetëm mjekët marrin përgjegjësinë ligjore dhe etike për trajtimin e pacientëve.
Ja disa raste ku IA ka avantazh ndaj mjekëve:
IA mund të ketë epërsi ndaj mjekëve në disa raste specifike, kryesisht për shkak të aftësisë për të përpunuar sasi të mëdha të të dhënave me shpejtësi dhe saktësi të lartë. Ja disa nga rastet më të zakonshme:
- Analiza e imazheve mjekësore: IA, veçanërisht në formën e algoritmeve të “deep learning”, shpesh ka treguar saktësi të barabartë apo më të lartë se mjekët në detektimin e sëmundjeve nga imazhet – si p.sh. kanceri i mushkërive në skanime CT, melanoma në imazhe të lëkurës, apo retinopatia diabetike në skanime të syve.
- Zbulimi i modeleve në të dhëna të mëdha (Big Data): IA mund të analizojë miliona raste të mëparshme për të identifikuar lidhje të fshehura ose modele të sëmundjeve që mjeku nuk do t’i vërente lehtësisht.
- Përpilimi i diagnozave diferenciale: Në raste të komplikuara, IA mund të sugjerojë një listë më të gjerë e më të saktë të diagnozave të mundshme duke përdorur algoritme probabilistike.
- Asistimi në trajtime të personalizuara: IA mund të ndihmojë në përzgjedhjen e terapisë më të përshtatshme bazuar në profilin gjenetik të pacientit, gjë që është e vështirë të bëhet në mënyrë manuale.
- Punë administrative dhe dokumentim mjekësor: IA mund të përpunojë dhe automatizojë dokumentet, transkriptimet dhe regjistrimet elektronike mjekësore shumë më shpejt dhe me më pak gabime sesa një individ.
- Monitorimi në kohë reale i pacientëve: Në ICU ose për pacientët kronikë me pajisje të lidhura me trupin, IA mund të analizojë të dhënat në kohë reale dhe të japë alarme për gjendje kritike më herët se mjeku.
Shembuj konkretë të aplikimeve të Inteligjencës Artificiale në mjekësi
Ja disa shembuj konkretë të aplikimeve reale të Inteligjencës Artificiale (IA) në mjekësi, të cilat tashmë janë në përdorim ose në faza të avancuara zbatimi në spitale dhe klinika:
- Diagnostikimi i sëmundjeve të syrit
Algoritmet e IA analizojnë skanime të syrit dhe diagnostikojnë mbi 50 sëmundje okulistike me saktësi të krahasueshme me okulistët më të mirë. - Onkologji
IA analizon literaturën shkencore dhe të dhënat e pacientit për të rekomanduar trajtime të përshtatshme për kancerin. Kjo teknologji është përdorur në SHBA, Indi dhe Korenë e Jugut për të ndihmuar në vendimmarrjen klinike. - Radiologji
IA analizon skanime si CT dhe MRI për të zbuluar patologji urgjente, si hemorragji cerebrale, fraktura, kancer në mushkëri, etj. Sistemet janë të certifikuara në Evropë dhe SHBA dhe përdoren në qindra spitale për të prioritarizuar rastet emergjente. - Mjekësi e personalizuar
Kombinon të dhëna molekulare, klinike dhe laboratorike për të përshtatur trajtimin me profilin e veçantë të pacientit. IA përdoret nga qendra të mëdha onkologjike për të ndihmuar në vendimmarrjen bazuar në të dhënat gjenetike. - Konsulta virtuale me IA
IA realizon triazhimin, sugjeron diagnoza të mundshme dhe rekomandon veprime të mëtejshme. Kjo teknologji është përdorur gjerësisht në Mbretërinë e Bashkuar dhe disa vende të tjera për të ulur ngarkesën e mjekëve të familjes. - Kardiologji – Diagnostikimi nëpërmjet EKG-ve
IA analizon elektrokardiogramat për të identifikuar aritmi dhe çrregullime të tjera kardiake. Është përdorur në Francë dhe SHBA, sidomos në kujdesin parësor dhe në telemjekësi. - Pneumologji – Aplikime të avancuara të IA
- Zbulimi i kancerit të mushkërive në skanime CT: Google Health dhe Northwestern Medicine kanë zhvilluar një sistem IA që arrin saktësi të lartë në detektimin e kancerit të mushkërive. Algoritmi shpesh identifikon noduse pulmonare më mirë dhe më herët se mjekët.
- Interpretimi automatik i radiografive të mushkërive (X-ray): IA mund të detektojë pneumoni, tuberkuloz, edemë pulmonare, fibrozë dhe patologji të tjera me saktësi të lartë, në disa raste edhe më mirë se mjekët.
- Monitorimi i pacientëve me sëmundje pulmonare kronike (si COPD ose astma): Pajisje të posaçme ose aplikacione të lidhura me IA analizojnë të dhënat e frymëmarrjes dhe parametrat vitalë për të parashikuar përkeqësime dhe për të parandaluar kriza.
- Diagnostikimi përmes zërit dhe kollës: ResApp Health ka zhvilluar teknologji që diagnostikon sëmundje si pneumonia, COVID-19 dhe astma vetëm nga tingulli i kollës. Metoda është testuar dhe përdorur në spitale në Australi dhe SHBA.
- Analiza e gazeve arterialë dhe oksimetria: IA përdoret për të analizuar parametrat respiratorë në kujdesin intensiv. Sistemet e avancuara ndihmojnë në optimizimin e ventilimit mekanik tek pacientët me sëmundje të rënda pulmonare (si ARDS ose COVID-19).
Në përfundim:
Mjeku i së ardhmes do të përdorë Inteligjencën Artificiale si një mjet të fuqishëm, por roli i mjekut nuk do të zëvendësohet. IA është “asistenti”, jo “doktori”.
Fjalë kyçe: Inteligjenca Artificiale (IA), algoritmi, diagnostikim, mjekësi e personalizuar, teknologji mjekësore, sisteme mbështetëse klinike.